Het immuunsysteem bewaakt de homeostase van het lichaam via een complex netwerk van cellen en signaalmoleculen om het precaire evenwicht te behouden tussen activatie en overactivatie. Kankercellen kunnen het immuunsysteem misleiden, waardoor ze ongebreideld kunnen groeien en zich verspreiden in het lichaam zonder enige afweer te ondervinden.

De laatste eeuw is de sterfte door infectieziekten sterk gedaald en de levensverwachting aanzienlijk gestegen. Het percentage mensen ‘in goede gezondheid’ is echter niet gestegen, want de gemiddelde ‘gezonde levensverwachting’ (levensverwachting zonder chronisch ziek zijn) neemt af. Zo daalde in Nederland de ziektevrije levensverwachting tussen 1985 en 2012 van 51,4 jaar naar 48,1 jaar voor mannen en van 48,8 jaar naar 40,5 jaar voor vrouwen.

Bij het roken van een sigaret komen er meer dan 4000 chemische stoffen vrij, waarvan minstens 250 bewezen schadelijk zijn voor de gezondheid en 50 als kankerverwekkend worden beschouwd. De roker inhaleert de primaire rook ‘uit eerste hand’, terwijl tweedehandsrook bestaat uit de vermenging van rook uit een smeulende sigaret (secundaire rook) en de uitgeademde rook (tertiaire rook).

De e-sigaret wordt steeds meer gebruikt als alternatief voor de tabakssigaret. Zo toont de laatste Gezondheidsenquête van Sciensano (2018) aan dat 15,5% van de Belgische bevolking reeds een e-sigaret heeft gebruikt. Stoppen met roken, het roken verminderen en ook het genot bij het roken van een e-sigaret zijn de belangrijkste redenen voor het gebruik van dit alternatief.

De prevalentie van actieve rokers in België is in dalende lijn. Momenteel rookt 19% van de Belgische bevolking, vergeleken met 24% in 2004.1 Diverse initiatieven liggen mogelijk aan de basis van deze daling. Vanaf 2004 werd roken verboden in de trein, op het werk en in cafés. Verpakkingen van sigaretten moesten duidelijk de gevaren van roken weergeven alsook het telefoonnummer van de Rookstoplijn.

Klimaatverandering, vervuiling van het leefmilieu, verlies van ecosystemen en biodiversiteit, alsook het gebrek aan natuur in een stedelijke omgeving hebben een negatieve impact op de menselijke gezondheid en het welzijn. Het pleidooi om planetaire gezondheid deel te laten uitmaken van de beroepsethiek van artsen en zorgverleners klinkt dan ook steeds luider.

De laatste jaren is het aantal langdurig (1 jaar) arbeidsongeschikten aanzienlijk gestegen. Momenteel zijn er bijna 500 000 langdurig zieken in België (figuur 1).1 Volgens het Riziv zijn de meest voorkomende aandoeningen van psychische en locomotorische aard.

Vasculaire compressiesyndromen behoren tot een kleine, maar niet onbelangrijke groep van symptomatische vaatafwijkingen die altijd verdere oppuntstelling en behandeling vereisen. De klachten passen altijd in de differentiaaldiagnose van andere klachten.

Ondanks sensibiliseringscampagnes blijft het gebruik van slaapmedicatie, met name benzodiazepines en z-drugs, torenhoog in België (tabel). Tijdens de coronapandemie namen slaapproblemen, net zoals angst en depressie, bovendien fors toe. In 2020 stelde de vijfde COVID-19-gezondheidsenquête vast dat bijna driekwart (73%) van de Belgische bevolking slaapproblemen ervoer en ongeveer één op vijf een angst- (23%) of depressieve stoornis (22%) vertoonde.

Recent werd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde beschreven hoe en waarom opioïden dienen te worden afgebouwd bij patiënten met chronische pijn.1 Naast de afbouw zijn aanvullende interventies noodzakelijk, zoals (pijn)educatie.