Zullen artsen in de toekomst meer aansprakelijk worden gesteld voor schade aan de patiënt? Door expliciet kwaliteitsnormen te formuleren krijgt immers zowel de rechter als de patiënt een instrument in handen om de arts op zijn zorgvuldigheid te beoordelen. Op korte termijn zullen de aansprakelijkheidsvorderingen hierdoor zeker stijgen. Op lange termijn echter zal er in de praktijk een hogere kwaliteit ontstaan, waardoor het aantal schadegevallen sowieso zal dalen. De aansprakelijkheidsvorderingen zullen ook een realistischere grondslag krijgen en vaker worden ingegeven door medisch...

Artsen willen helpen. Artsen willen mensen helpen. Het is hun beroep, hun professie, hun roeping: mensen, of beter, patiënten helpen. En, iemand helpen heeft toch een hoge morele waarde? Zijn alle middelen dan niet goed om dit te doen? Bestaat de vrijheid van de arts er dan niet in alle middelen aan te wenden om patiënten te helpen? Is de arts niet aan die vrijheid gebonden? Door een eed, bijvoorbeeld. Leeft een arts niet onder de belofte zich naar zijn beste oordeel en vermogen aan deze eed te houden?

Medische profielen zijn bedoeld om de kosten binnen de gezondheidszorg beter te beheersen. Ze geven informatie over het verstrekkers- en voorschrijf­gedrag van artsen. Op basis van die informatie kan de verdeling van het budget worden bijgestuurd. Hoewel huisartsen in dit totaalbudget een kleine minderheid (6%) vormen, zijn ze toch een goed gecontroleerde groep. Reden hiervoor is juist hun vrijheid van diagnose en therapie: zij genereren of bepalen mee de kosten voor andere sectoren van medische verzorging. De medische profielen worden dan ook meer en meer gebruikt om het consumptiepatroon van...

Artsen zijn vrij te beslissen welke middelen ze aanwen­den om tot een diagnose en behandeling te komen. Deze vrijheid is zowel in wetten als in deontologische regels vastgelegd, maar is daarom niet absoluut. De vrijheid van de arts wordt in de eerste plaats beperkt doordat de patiënt zijn of haar toestemming moet geven. Daarnaast zijn er een aantal wetten en deontologische richtlijnen die beperkingen opleggen om "misbrui­ken" tegen te gaan. Ook de evolutie binnen de zorgverlening zelf brengt een aantal restricties met zich mee.

De begrippen "vrijheid van diagnose en therapie" zijn ty­pische producten van een "experience" based medicine: een geneeskunde gebaseerd op ervaring. Met de ontwikkeling van de "evidence" based medicine komt aan deze abso­lute vrijheid een einde: de arts heeft voortaan rekening te houden met wetenschappelijke feiten. Ook de "evidence based policy" legt beperkingen op: de middelen zijn niet langer onbegrensd waardoor keuzes moeten worden gemaakt. De professionele autonomie, die vroeger vanuit de individuele arts werd gedefinieerd, heeft hoe lan­ger hoe meer betrekking op het medische beroep als...

Met de ontdekking van de sulfamiden en penicilline begon de geneeskunde na de tweede wereldoorlog aan haar succesverhaal. Alles leek mogelijk tot er in de jaren '70 een reactie kwam op de ongebreidelde groei: de ont­wikkelingen in de geneeskunde brachten ook neveneffecten met zich mee. Nu is de geneeskunde op zoek naar een nieuw evenwicht waarbij ze moet rekening houden met extern opgelegde voorwaar­den. De gezondheidszorg in België is niet langer de zaak van een individuele arts en patiënt, maar speelt zich af binnen een veel bre­der, maatschappelijk kader met verschillende actoren.

Met "evidence based medicine" slaagt de geneeskunde een nieuwe denkrichting in: goede gecontroleerde gegevens uit syste­matisch onderzoek zijn nodig om de basis van de geneeskunde te verstevigen. Geneeskunde op basis van "ervaringen" volstaat niet langer. Toch kunnen niet alle problemen die zich in de praktijk voordoen, door dit nieuwe model worden gevat. Een ruimer denkkader met evidence based medicine als basis­attitude is nodig om ook de andere dimensies van de arts-­patiëntrelatie een plaats te kunnen geven.

Dit jaar trad in Nederland de wet "Beroepen in de lndividuele Gezondheidszorg" oftewel de wet "BIG" in werking. Deze wet maakt een einde aan de monopoliepositie van het medisch beroep in Nederland. Het algehele verbod op de onbevoegde uitoefening van de geneeskunde werd opgeheven waardoor er een opening kwam voor de toepassing van alternatieve geneeswijzen. Deze evolutie heeft het sociale en culturele gezag van de reguliere geneeskunde vooralsnog niet aangetast. Wel lijkt de Nederlandse geneeskunde in een meer pluralistische fase terecht te komen waarin de alternatieve en reguliere geneeskunde...

Medische informatie over patiënten wordt meer en meer op computerbestanden bewaard. Dit geeft heel wat mogelijkheden tot verwerkingen, zeker wanneer deze gegevensbestanden via netwerken met elkaar in ver­binding worden gebracht. Het beheer van deze gegevens en alle ethische, sociale en juridische implicaties die hierbij komen kijken, vormen een nieuwe uitdaging voor de huisarts. Als beheerder van het elektronisch medisch dossier over de patiënt, kan hij/zij hierin immers een cruciale rol gaan spelen.

Hoe het spreken en luisteren precies verloopt en wat zich daarbij allemaal voordoet, weten we meestal niet. Nochtans is dit spreken en luisteren van fundamenteel belang in de huisartsenpraktijk. De retorica kan helpen om hierin inzicht te verkrijgen en dit luisteren en spreken te verbeteren. De taal aanpassen aan diegene tot wie men spreekt en ook aan de tijd en plaats van het gesprek, zijn enkele basisregels van de retorica. Basisregels die evenzeer gelden in de huisartsenpraktijk ...