‘Bedankt voor alles wat ge voor mij gedaan hebt.’ En ze knikt. Dat doe ik ook, als een afgesproken teken. Dat dit haar laatste woorden zijn, raakt me zo diep als enigszins kan, op de drempel van het einde. Op de drempel van de eeuwige stilte.

Ethiek, het is niet overal hetzelfde, want normen verschillen. Mogen we onze normen opleggen in deze multiculturele maatschappij? Of moeten we aanvaarden dat de wensen van een andere cultuur grensoverschrijdend zijn?

Luisteren met oogcontact en tegelijkertijd een differentiaaldiagnostisch uitsluitingsmechanisme in gang zetten. En dan een aha-moment. Wie was er gelukkiger: de jonge atleet of de (toen nog) jonge dokter.

Hoe goed is het om oud te worden, of nog beter: oud en versleten, tot op de draad. Wat doen we, als we onze bevolking langer laten vergrijzen? Een pint pakken, samen, op het einde, of toch doen alsof?

Een patiënt met zijn klachten is een drieeenheid van soma, psyche en sociale toestanden, in een onderlinge beïnvloeding. U leest een verhaal dat u wil behoeden voor ‘het struisartsensyndroom’.

Dit verhaal kan iedereen overkomen, iedere huisarts die zich begeeft in het land van het berekend risico. Vroeg of laat gaat het mis, maar dan liefst in goede omstandigheden. Omgeven door een geschiedenis die een evenwicht creëert, zodat je kunt blijven geloven dat je een goede huisarts bent.

Hoever kleuren we buiten de lijntjes met ons eigen antibioticavoorschrijfgedrag? Een herkenbare situatie die de complexiteit tussen aanbeveling en praktijk illustreert.

Als Turks meisje huisartsgeneeskunde studeren en daarna ook als huisarts aan de slag gaan, is niet vanzelfsprekend. Een allochtone huisarts trekt vooral ‘vreemde’ patiënten aan; de autochtone bevolking blijft vaak weg of komt alleen als ze geen andere keuze heeft.

Sommige familiegeschiedenissen grenzen aan de rand van het ongelooflijke. Soms blijken onze inmenging en invloed maar bijzonder klein te zijn. En onze normen, die we willen opleggen, overbodig. Soms hebben we eigenlijk niets te zeggen. En misschien is dat maar goed ook.

De communicatiemiddelen zijn enorm geëvolueerd, zodat familie toch in contact kan blijven met opgenomen patiënten. Waar is de tijd toen je nog alleen het diensthoofd telefonisch kon bereiken, die dan zuchtend en tergend traag iemand stuurde om de patiënt te gaan halen?