Ooit vertelde een koppel mij tijdens het spreekuur waarom hun zoon, volgens hen, nooit de korsten van zijn boterhammen wilde eten. “Korsten”, legden ze me uit, “betekenen verbrand! En alles wat verbrand is, leidt uiteindelijk tot kanker. Doordat kinderen dichter bij de natuur staan, voelen zij dat nog aan. Wij daarentegen zijn te vervreemd van de natuur geraakt om dat nog te voelen.”

Het immuunsysteem is afgezien van onze hersenen het meest complexe biologische systeem dat we kennen. Probeer dat dan maar eens uit te leggen! Een poging werd reeds ondernomen in ‘Roitt’s essential immunology’, dat aan zijn dertiende druk toe is. Maar blijkbaar besefte de auteur dat het voor de meeste artsen onvoldoende verteerbaar was en voegde daar nog een ‘Really essential immunology’ aan toe.

Het is genoegzaam bekend dat het leeuwenaandeel van rugklachten veroorzaakt wordt door een slechte houding en levensstijl. Maar wat raad je aan als iemand met rugklachten komt en het klinisch onderzoek weinig specifiek is? Het ABC van een gezonde rug zou een leidraad kunnen zijn: A staat voor aanpassen, B voor beweging en C voor conditie.

Iedereen weet het: “We mogen niet discrimineren op basis van etniciteit, huidskleur, seksuele voorkeur, leeftijd, geslacht, religie, geestelijke of lichamelijke beperking, maar op een of andere manier lijkt het maatschappelijk geaccepteerd om mensen met obesitas wél te veroordelen.”

Actief stimulerend werk beschermt tegen dementie, vergelijkbaar met een aantal andere beschermende factoren zoals sport en laag alcoholgebruik. Dit vertaalt zich in een lagere concentratie van plasmaproteïnen die nadelig zijn voor de hersenen.

Allemaal hebben we ze al op het spreekuur gehad: de vijftigplusser die zich steeds frequenter ziek meldt omdat het werk fysiek te zwaar wordt, de callcentermedewerker die om een verlenging van arbeidsongeschiktheid vraagt omdat burn-out maar niet wil wijken of de jongeman die geen quarantaine wil uit vrees zijn job te verliezen. Een bevraging leerde dat twee op drie werknemers negatieve stress op het werk ervaart.

Steeds meer komen mensen op ons spreekuur met gevoelens van gejaagdheid en uitputting. Miskend is dat aandachtsstoornissen de oorzaak kunnen zijn, terwijl deze wel voortdurend uitgelokt worden door de omgeving waarin wij leven. Onze aandacht wordt onderbroken door berichten op de smartphone of de computer maar ook door televisie, straatlawaai of de deurbel.

Als in de biologie inderdaad niets logisch is, tenzij in het licht van de evolutie, dan leert het eerste deel van dit boek dat eenvoudige logica in de biologie niet opgaat en dat er daarnaast veel uitzonderingen bestaan.

Ook dit is het innerlijke leven van dokters: “Zelden komt het ons voor dat het voor een dokter een verschrikking kan zijn wanneer hij iemand pijn doet. We maken ons ook geen zorgen of de dokter wel gelukkig is met zijn werk. En tijdens het klinisch onderzoek voeden we niet de gedachte dat artsen zich kunnen aangetrokken voelen tot sommige patiënten.”

Enkele jaren geleden toonde het omvangrijke ‘Leerboek slaap en slaapstoornissen’ van Johan ­Verbraecken e.a. aan hoe onze kennis over de slaap is toegenomen. Slaap bleek daarin een van de belangrijkste pijlers voor een langdurig goede gezondheid. Na dit boek voor ingewijden verschenen er onlangs twee boeken die de kennis over de slaap hapklaar maken voor de leek, weliswaar elk met een eigen invalshoek.