Menu

Schrijven en publiceren van een wetenschappelijk artikel. Deel 2: Titel en Abstract

Schrijven en publiceren van een wetenschappelijk artikel

Deel 2: Titel en Abstract

In dit tweede deel in de reeks over wetenschappelijk schrijven kom je meer te weten over de titel en abstract van een artikel. Waarom zijn ze zo belangrijk?

Wat je moet weten

De titel en het abstract zijn de belangrijkste onderdelen van een artikel. Ze zijn van belang voor de tijdschriftredacteuren die titel en abstract lezen om te beslissen of ze je artikel aan externe reviewers willen toesturen, voor de reviewers die daaruit een eerste indruk krijgen van het artikel en voor de lezers, want titel, abstract en sleutelwoorden zijn vaak de enige onderdelen van het artikel die voor iedereen gratis online beschikbaar zijn, dus ook bijvoorbeeld voor lezers in ontwikkelingslanden.

Voorts maken elektronische databanken bij het vinden van zoekresultaten gebruik van woorden in titel en abstract. In PubMed wordt de mate van overeenkomst tussen documenten bepaald op basis van het aantal gemeenschappelijke woorden, waarbij de termen in de titel een groter gewicht krijgen. Daarom is het van groot belang dat in de titel en het abstract alle belangrijke termen voorkomen die mogelijke lezers zullen gebruiken bij het zoeken naar relevante literatuur.

Titel

De auteursinstructies van het gekozen tijdschrift geven aan welke eisen aan de titels worden gesteld. Sommige tijdschriften accepteren alleen enkelvoudige titels, terwijl andere ook ondertitels toelaten, al dan niet van de hoofdtitel gescheiden door een dubbele punt. Informatieve titels zijn titels waarin het resultaat van het onderzoek wordt vermeld (bv. ‘Middel X verlaagt effectief de cholesterolspiegel’), maar sommige tijdschriften prefereren descriptieve titels, waarin het onderwerp en de aard van het onderzoek worden aangeduid (bv. ‘Middel X ter behandeling van hypercholesterolemie: een placebogecontroleerde gerandomiseerde trial’). Sommige tijdschriften vragen je om een korte koptekst (‘running title’) die bovenaan elke pagina wordt afgedrukt, om het de lezer gemakkelijk te maken artikels in het tijdschrift terug te vinden.

Abstract

De meeste tijdschriften vragen om een gestructureerd abstract met tussenkopjes (bv. Inleiding, Methoden, Resultaten, Discussie). In het abstract moeten het onderzochte probleem en de voornaamste bevindingen duidelijk naar voren komen. Een abstract moet op zichzelf kunnen staan en mag dus geen verwijzingen bevatten naar de hoofdtekst of naar de achtergrondliteratuur. De meeste tijdschriften stellen een strikte grens aan het aantal woorden (meestal 200-300). Hoewel een abstract prettig leesbaar moet zijn, dient de stijl ervan iets beknopter te zijn dan die van de hoofdtekst.

h15 04 14 wetenschappelijk schrijven 2 2Wat je moet doen

Neem voldoende tijd voor het schrijven van titel en abstract. Neem rustig de tijd om je artikel nog eens door te lezen en schrijf de sleutelwoorden van de verschillende paragrafen op.

Titel

Ga na of je een informatieve of een descriptieve titel moet maken. Stel met behulp van de sleutelwoorden en actieve werkwoorden een aantal mogelijke titels op (bv. ‘Variabele X voorspelt het risico op fracturen’). Probeer de belangrijkste woorden ergens vooraan in de titel te plaatsen, want de aandacht van de lezer richt zich in eerste instantie op het begin van de titel. Hoewel afkortingen in de koptekst gebruikelijk zijn, moet je ze in titel en abstract vermijden. Ga na welk aspect jouw artikel uniek maakt en probeer hier in de titel de nadruk op te leggen. Zorg dat je titel opvalt tussen alle andere titels in de vakliteratuur.

Abstract

Gebruik de sleutelwoorden die je voor elke paragraaf hebt opgeschreven voor het structureren van het abstract. Zorg dat het doel van het onderzoek altijd aan het begin vermeld staat. Houd je zorgvuldig maar op een creatieve manier aan de door het tijdschrift voorgeschreven vorm van het abstract. Beperk je voor elke paragraaf tot twee of drie zinnen.

Streef naar korte zinnen, eenvoudig taalgebruik en de gebruikelijke woordcombinaties. Vermijd passiefconstructies (lijdende vorm) zoveel mogelijk. Beschrijf de voornaamste concepten in bewoordingen die volkomen overeenkomen met de hoofdtekst. Als er geen tussenkopjes zijn omdat het tijdschrift een niet-gestructureerd abstract vereist, moet je de zinsconstructies misschien iets aanpassen.

Het onderdeel resultaten is het belangrijkste deel van het abstract. Begin met het duidelijk en eerlijk geven van het antwoord op de onderzoeksvraag en vermeld daarbij de primaire uitkomst. Overweeg kritisch hoeveel secundaire uitkomsten je wilt opnemen. Als je percentages geeft, vermeld dan de steekproefgrootte. Geef nooit alleen P-waarden maar vermeld effectgroottes (met hun 95%-betrouwbaarheidsinterval). Wanneer je klaar bent met het schrijven van het abstract, is het nuttig jezelf vier vragen te stellen, die elk betrekking hebben op een van de paragrafen: ‘Wat was er al bekend en waarvoor was dit onderzoek nodig?’ (Achtergrond); ‘Wat hebben we gedaan?’ (Methoden); ‘Wat hebben we gevonden?’ (Resultaten) en ‘Wat betekent dit?’ (Discussie). Vraag jezelf ook af ‘So what?’, want dat is ook wat de tijdschrijftredacteur en de reviewers zich zullen afvragen bij het bekijken van je artikel. Zorg dat je drie verschillende concept-titels en het abstract hebt geschreven voordat je het artikel naar de coauteurs stuurt voor commentaar. Bekijk ze elke keer als je de hoofdtekst aanpast nog eens kritisch.


Checklist voor titel en abstract

  • Stel titel en abstract samen op basis van de sleutelwoorden uit elke paragraaf van de hoofdtekst.
  • Plaats de voornaamste sleutelwoorden vooraan in de titel.
  • Vermijd afkortingen en lijdende vorm (titel en abstract).
  • Vermeld altijd het doel van het onderzoek en begin het deel over de resultaten met het antwoord op de onderzoeksvraag (abstract).
  • Geef de steekproefgrootte als je percentages vermeldt (abstract).
  • Geef effectgroottes met betrouwbaarheidsinterval (abstract).
  • Controleer of het abstract de 4 W-vragen beantwoordt:
    • Achtergrond: Wat was er al bekend en waarvoor was dit onderzoek nodig?
    • Methoden: Wat heb je gedaan?
    • Resultaten: Wat heb je gevonden?
    • Discussie: Wat betekent dit?
  • Controleer of het abstract onafhankelijk van de hoofdtekst goed te volgen is.
  • Herzie titel en abstract telkens als de hoofdtekst wordt aangepast.

Auteurs

  • Jochen Cals is huisarts en universitair docent aan de Universiteit Maastricht;
  • Daniel Kotz is epidemioloog en hoogleraar aan de Universiteit Düsseldorf.

Dit artikel is een vertaalde versie van: Cals JWL, Kotz D. Effective writing and publishing scientific papers, part II: Title and abstract. J Clin Epidemiol 2013;66:585. Publicatie gebeurt met toestemming van de uitgever. Meer informatie: www.scientificwritingtips.com

Hebt u een vraag of opmerking?
Laat het ons weten!

CAPTCHA
Deze vraag is om te controleren dat u een mens bent, om geautomatiseerde invoer (spam) te voorkomen.