Inleiding

Longkanker blijft wereldwijd een van de meest voorkomende vormen van kanker en eist jaarlijks meer levens dan borst-, dikke darm- en prostaatkanker samen. Naar aanleiding van ‘World Lung Cancer Day’ op 1 augustus wil Stichting tegen Kanker huisartsen attenderen op de problematiek van roken en rookstopbegeleiding.
Niet-rokers kunnen ook longkanker krijgen, maar toch blijft roken bij zo’n acht op de tien gevallen van longkanker de oorzaak. Roken voorkomen is primordiaal om het aantal longkankers in de toekomst drastisch te doen dalen. Maar ook de huidige rokers van het roken afhelpen is belangrijker dan ooit, willen we de levensverwachting en levenskwaliteit van rokers opkrikken.
Helaas blijft longkanker nog steeds één van de dodelijkste vormen van kanker met een genezingspercentage van gemiddeld minder dan 20% bij mannen en 30% bij vrouwen. Dankzij innovaties zoals immunotherapie boeken we vooruitgang bij de behandeling van longkanker. Of longkankerscreening als mogelijke piste van vroegtijdige behandeling in het preventievizier komt, zal de toekomst uitwijzen. Maar voorkomen blijft natuurlijk nog altijd beter dan genezen!
De uitvoering van het antitabaksplan van december 2022 is vooral een verzameling van methodes om de intentie tot rookstop te doen toenemen, met als doel uit te komen op 10% dagelijkse rokers tegen 2028 en een rookvrije generatie in 2040.¹ Maar zonder extra inspanningen zal dat niet lukken. Daarom zijn ondersteunde stoppogingen bij rokers noodzakelijk. Huisartsen kunnen hierbij een belangrijke rol spelen. Nemen huisartsen deze rol op zich? En verwachten rokers hulp en een rookstopadvies van hun huisarts? Welke groep rokers staat het meest open voor een ‘duwtje door hun arts? 

Methode

De jaarlijkse rookenquête van Stichting tegen Kanker peilt naar het rookgedrag van de Belg en het draagvlak voor beleidsmaatregelen inzake roken en het stoppen met roken. 
De laatste bevraging vond plaats in september 2022. Het onderzoeksbureau IPSOS hield toen een online-panelbevraging bij 2500 Belgen van 15 tot 75 jaar.²

Resultaten

Uitstelgedrag

De intentie om te stoppen met roken is aanwezig bij 62% van de rokers. Toch is er maar een kleine groep (21%) die de daad bij het woord zou voegen en in de volgende zes maanden zou willen stoppen met roken. 
Een grotere groep (41%) vertoont uitstelgedrag en schuift een mogelijke stopdatum voor zich uit.

Effect van advies door de huisarts 

Eén op vijf rokers (20%) geeft aan dat een spontaan advies van de huisarts de motivatie tot stoppen met roken kan verhogen. Vooral bij mannen, rokers in de leeftijdscategorie van 25-44-jaar en bij personen van de hoogste sociaaleconomische klassen zou het effect van een doktersadvies het grootst zijn. 
Minder dan een derde van de rokers (29%) geeft aan dat ze spontaan door hun huisarts werden aangesproken om te stoppen met roken. 

Bespreking

Meer aandacht voor jonge rokers

Volgens de rookenquête van Stichting tegen Kanker geeft één op vijf rokers aan dat een ‘duwtje’ door de huisarts hun motivatie om te stoppen met roken zou verhogen. Vooral de groep 25 tot 44-jarigen zou gebaat zijn met rookstopadvies door de huisarts, terwijl diezelfde enquête aangeeft dat huisartsen vooral de 65-plussers spontaan aanspreken over hun rookgedrag. 
Extra aandacht voor die jongere groep van rokende patiënten zou dus kunnen resulteren in het frequenter opstarten van een rookstoptraject. Dat is belangrijk omdat rokers die voor de leeftijd van 35 jaar stoppen met roken dezelfde levensverwachting kunnen halen als iemand die nooit gerookt heeft.³

Rookstopstrategie

De preventiebarometer van Sciensano inventariseert de grootste belemmeringen om te stoppen met roken, namelijk de lichamelijke verslaving en eerdere stoppogingen die te moeilijk waren en mislukten, wat door 33% naar voor wordt geschoven. Ook de angst om dikker te worden (20,8%), zich slechter te voelen (16,6%) en te dure rookstophulpmiddelen (13,4%) worden aangehaald als belemmeringen om te stoppen.⁴
Rokers in Vlaanderen doen veel te weinig stoppogingen. Daar kunnen huisartsen het verschil maken, door het gezondheidsprobleem ter sprake te brengen, af te toetsen hoever de roker staat in zijn motivatie om te stoppen en samen drempels en kansen overlopen. Als slot kan dan een kort rookstopadvies volgen, bijvoorbeeld: welke datum heb je voor ogen om te stoppen? 
Ook aanmoedigen om gespecialiseerde hulp in te roepen behoort tot de rookstopstrategie van huisartsen: verwijzing naar tabakoloog⁵ of de gratis hulplijn Tabakstop 0800 111 00.
Stichting tegen Kanker greep de resultaten van deze rookenquête alvast aan om bij de overheid aan te dringen op meer ondersteuning voor huisartsen en ziekenhuizen, zodat zij hun rokende patiënten efficiënter kunnen aanspreken over een rookstop. Rookstop bevorderen ligt ook in lijn met de strategie van de WGO: ‘It is time to invest in cessation’.⁶