De begrippen "vrijheid van diagnose en therapie" zijn ty­pische producten van een "experience" based medicine: een geneeskunde gebaseerd op ervaring. Met de ontwikkeling van de "evidence" based medicine komt aan deze abso­lute vrijheid een einde: de arts heeft voortaan rekening te houden met wetenschappelijke feiten. Ook de "evidence based policy" legt beperkingen op: de middelen zijn niet langer onbegrensd waardoor keuzes moeten worden gemaakt. De professionele autonomie, die vroeger vanuit de individuele arts werd gedefinieerd, heeft hoe lan­ger hoe meer betrekking op het medische beroep als...

Met de ontdekking van de sulfamiden en penicilline begon de geneeskunde na de tweede wereldoorlog aan haar succesverhaal. Alles leek mogelijk tot er in de jaren '70 een reactie kwam op de ongebreidelde groei: de ont­wikkelingen in de geneeskunde brachten ook neveneffecten met zich mee. Nu is de geneeskunde op zoek naar een nieuw evenwicht waarbij ze moet rekening houden met extern opgelegde voorwaar­den. De gezondheidszorg in België is niet langer de zaak van een individuele arts en patiënt, maar speelt zich af binnen een veel bre­der, maatschappelijk kader met verschillende actoren.

Hoe moeten artsen anno 1998 hun vrijheid van diagnose en therapie invullen? Vanuit verschillende invalshoeken worden immers beperkingen opgelegd. Hoeveel bewegingsruimte heeft de arts nog? Bedreigen aanbevelingen en maatschappelijke factoren deze vrijheid of zijn zij er een verruiming van? Vanuit deze bedenkingen groeide het thema voor het jaarlijkse Ledencongres van de Wetenschappelijke Vereniging van Vlaamse Huisartsen. De voordrachten van dit congres werden voor dit themanummer over "Vrijheid van diagnose en therapie" tot artikels herwerkt. Omdat de WVVH 35 jaar bestaat, is het ook een...

Wat is de invloed van een wachtsysteem op de gezondheid van artsen? De resultaten van onderzoek hiernaar zijn zeer uiteenlopend, vooral wat de invloed op het cognitief functioneren betreft. Meer eens­gezindheid is er over de negatieve stemmingsveranderingen waaraan artsen van wacht onderhevig zijn. Bovendien betekent een wacht-­systeem een belasting voor het familiale en sociale leven. Meer en meer gaan dan ook stemmen op om een gestructureerder systeem van ploegenarbeid uit te werken.

Met "evidence based medicine" slaagt de geneeskunde een nieuwe denkrichting in: goede gecontroleerde gegevens uit syste­matisch onderzoek zijn nodig om de basis van de geneeskunde te verstevigen. Geneeskunde op basis van "ervaringen" volstaat niet langer. Toch kunnen niet alle problemen die zich in de praktijk voordoen, door dit nieuwe model worden gevat. Een ruimer denkkader met evidence based medicine als basis­attitude is nodig om ook de andere dimensies van de arts-­patiëntrelatie een plaats te kunnen geven.

Aandachtige lezers zullen het wel gemerkt hebben: Huis­arts Nu maakt moeilijke tijden door. Een gestaag op­drogen van de aanvoer van goede artikels maakt het moeilijk om ons verschijningsritme vol te houden. De oorzaken hier­van zijn wellicht veelzijdig. Toch laten we ons hoofd niet hangen. Twee initiatieven moeten het mogelijk maken Huisarts Nu terug op dreef te brengen en vooral u als lezer te blijven boeien.

Diepe veneuze trombose is een diagnose met belangrijke consequenties voor de patiënt. Ziet de arts ze over het hoofd, dan kan dit levensbedreigende consequenties hebben. Is de diagnose gesteld, dan volgt een lange behandeling met anticoagulantia. Deze behandeling vraagt frequente controles en is niet ongevaarlijk. Een doeltreffend gebruik van diagnostische procedures helpt bij de selectie van patiënten die bij de behandeling baat zullen hebben. Aan de hand van enkele gevallen worden hier de diagnostische en therapeutische mogelijkheden en grenzen van de huisarts aangegeven.

Een neuraalbuisdefect ontstaat door een fout in één of meer van de opeenvolgende stadia in de embryonale ont­wikkeling van het centraal zenuwstelsel, meestal optredend tussen de derde en zesde zwangerschapsweek. Ge­volg hiervan is een open (90%) of gesloten ( 10%) neuraal­buisdefect.

Dankzij overheidsfinanciering is het mogelijk geworden om aanbevelingen voor de medische praktijk met een grotere regelmaat uit te brengen. De aanbeveling "Preventie van neuraalbuisdefecten", die in dit nummer wordt gepubli­ceerd, is de opener van deze nieuwe reeks. Aanbevelingen over influenza, cariës, acute keelpijn, astma bij kinderen en acné zitten in de pijplijn. Hoe komen deze aanbevelingen nu tot stand en welke criteria kan de huisarts hanteren om hiermee kritisch om te gaan?

Terminale kankerpatiënten worden soms in het ongewisse gelaten over hun prognose omdat ze anders misschien de hoop zouden opgeven en dat dit pessimisme een nega­tieve invloed zou hebben op hun gezondheidstoestand. In dit arti­kel wordt aan de hand van de literatuur nagegaan of deze laatste veronderstelling wel correct is. Is er een verband tussen pessimisme en psychische gezondheid? Belemmert pessimisme de lichamelijke gezondheid? Spelen factoren zoals immunologie, stress en/of leef­gewoonten hierbij een rol? Ten slotte wordt besproken of kanker­patiënten informatie onthouden wel de meest...