In de aanloop naar de komkommertijd leven studenten onder hoogspanning die ze niet zo gemakkelijk kunnen verteren. (Huis)artsen krijgen immers wel wat vragen om een examen of schoolactiviteit niet te moeten meedoen wegens ‘ziekte’: een verondersteld virale ziekte of spanningsklachten.

Welke taken neemt de huisarts op om zijn rokende patiënten te behoeden voor sterfte door longkanker? Is rookstop de enige weg of is er ook ruimte voor georganiseerde longkankerscreening? Naar aanleiding van de Werelddag tegen tabak op 31 mei geven we twee opinies weer: de visie van de de Vlaamse Taskforce Longkankerscreening en de visie vanuit het expertisedomein Preventie van Domus Medica.

Roken van tabak is nog altijd de grootste bedreiging voor de gezondheid. Voor 100% inzetten op een vroegtijdige rookstop is de meest doeltreffende interventie om de levenskwaliteit van de roker te verbeteren en ook om longkanker te voorkomen. Dat is en blijft de kerntaak van huisartsen; patiënten die roken voorbereiden op een screeningsprogramma naar longkanker, is dat niet.

Het inlassen van vastenperiodes is momenteel razend populair én ook controversieel: de ene zweert erbij, terwijl de andere het bestempelt als een ongezond eetpatroon. In de praktijk kan het wel degelijk een behandeloptie zijn om gewicht te verliezen, als het past bij een persoonlijk eetpatroon en op een correcte en gezonde manier gebeurt. De 16:8 optie (16 uur vasten en eten gedurende de resterende 8 uren van de dag) is het makkelijkst vol te houden op lange termijn, omdat er een dagstructuur in het eetpatroon ontstaat (zie blz. 169). De meest aangewezen eetvensters zijn van 11 tot 19 uur of...

De vakantiemaanden geven ons welzijn altijd wel een boost. In groten getale zoeken we zee, zon, bergen en natuur op. De reden is duidelijk: het doet ons goed. En dat straalt ook af op de patiënten die ons contacteren. Er zijn naast de zomerkwaaltjes en vakantiegerelateerde gezondheidsproblemen, ook de routine medische taken, maar de sfeer in de praktijk en op huisbezoek voelt toch wat relaxter dan tijdens de andere maanden van het jaar.

Nu de gezondheid van onze planeet wordt bedreigd, heeft ook de medische wereld hier meer aandacht voor. De Planetary Health Alliance omschrijft planetaire gezondheid als ‘een oplossingsgericht, transdisciplinair vakgebied en sociale beweging met focus op het analyseren en aanpakken van de impact van door de mens veroorzaakte disrupties van natuurlijke systemen op aarde op menselijke gezondheid en alle leven op aarde.’

Omgevingsfactoren hebben een enorme impact op de gezondheid van de mens (zie blz. 142). Actie is dan ook dringend nodig. Huisartsen spelen een cruciale rol in het voorkomen en behandelen van gezondheidsschade door milieufactoren. Dit bespreken is een basistaak voor huisartsen, net zoals het bespreken van het rookgedrag.

De Lancet benoemt de klimaatverandering, gedreven door een toegenomen uitstoot aan broeikasgassen, als de grootste bedreiging van de gezondheid in de eenentwintigste eeuw. Vooruitgang in de gezondheidszorg dreigt te worden uitgevaagd indien hierop geen antwoord komt.

Je moet het ze het nageven. De spindokters van de tabaksindustrie hebben de laatste jaren een sterk staaltje marketing laten zien. Uitgeduwd in de asbak van de meest vervuilende persoonlijke pollutie, kwamen ze als een sfinx tevoorschijn met een welriekend nieuw product, de e-sigaret. Vapen, het inhaleren van een aerosol van smaakstoffen, is het nieuwe roken.

Na mijn afscheid als academicus aan de UAntwerpen ga ik weer aan de slag als huisarts. Tussen beide is een wisselwerking: een afdeling huisartsgeneeskunde moet voortdurend haar voelhorens in de praktijk hebben en het veld voeden met ideeën en evidentie.