De Lancet benoemt de klimaatverandering, gedreven door een toegenomen uitstoot aan broeikasgassen, als de grootste bedreiging van de gezondheid in de eenentwintigste eeuw. Vooruitgang in de gezondheidszorg dreigt te worden uitgevaagd indien hierop geen antwoord komt.

Klimaatverandering zal een toenemend effect hebben op onze gezondheid en ons gezondheidssysteem. Als huisarts zullen we hiermee steeds meer worden geconfronteerd en zullen we hiermee ook meer rekening moeten houden en ons bijscholen over deze gevolgen.

Een stijgende dagelijkse temperatuurvariatie blijkt geassocieerd met een toenemende mortaliteit. Deze oversterfte wordt geschat op 1,4-10,3% voor de periode 2020-2099, een schatting waar beleidsmakers best rekening mee houden.

Klimaatverandering, vervuiling van het leefmilieu, verlies van ecosystemen en biodiversiteit, alsook het gebrek aan natuur in een stedelijke omgeving hebben een negatieve impact op de menselijke gezondheid en het welzijn. Het pleidooi om planetaire gezondheid deel te laten uitmaken van de beroepsethiek van artsen en zorgverleners klinkt dan ook steeds luider.

Natuurbranden: ze komen steeds vaker in het nieuws en ze zullen in de toekomst meer voorkomen, ernstiger zijn en langer duren. Deze branden stoten een complexe mix van schadelijke stoffen uit die lucht, water en de aardbodem verontreinigen en zelfs binnenshuis meetbaar zijn. Hebben ze ook een invloed op ons kankerrisico? Een cohortstudie in Canada onderzocht voor het eerst of er op lange termijn een verband is tussen blootstelling aan branden in de woonomgeving en de incidentie van verschillende kankers, meer bepaald longkanker, hersentumoren, multipel myeloom, non-Hodgkin lymfoom en leukemie.

Als academica, vervolgens als politica bij Agalev/Groen en tegenwoordig opnieuw als academica en voorzitter van de Bond Beter Leefmilieu (BBL) is Vera Dua al decennialang een bevoorrechte getuige van wat er inzake milieu en klimaat reilt en zeilt in Vlaanderen, België en de wereld. In die jaren zag ze zowel positieve als minder positieve evoluties.

Wie elke dag van thuis naar het werk pendelt, komt terecht in de meest vervuilde periodes van de omgevingslucht. Wie met de wagen, tram, bus of metro pendelt, stelt zich bloot aan een hogere concentratie fijnstof dan in de omgevingslucht aanwezig is. De blootstelling van fietsers en voetgangers is lager dan wie het gemotoriseerd vervoer gebruikt, maar hun ademhaling is sneller en dieper zodat meer fijnstof de longen binnenkomt en in de longblaasjes neerslaat.

Fijnstof is een verzameling van koolstofdeeltjes en dus onderhevig aan de zwaartekracht. De verwachting is dat de hoogste concentratie te vinden is op het gelijkvloers en dat het aantal deeltjes per m³ afneemt naarmate de hoogte toeneemt.

Tijdens een van de hittegolven van de laatste jaren besprak ik op huisbezoek bij een patiënte de maatregelen die ze voor haar inwonende moeder kon nemen. Ze onderbrak me: “Dokter, volgende week wordt er airconditioning geïnstalleerd. Dan is het probleem van de baan.”

De voorspelde klimaatveranderingen zullen geen goed doen aan de gezondheid van de wereldbevolking. De WHO schat dat de klimaatverandering vanaf 2030 elk jaar 250 000 extra sterfgevallen kan veroorzaken door ondervoeding, malaria, diarree en hittegolven. De gezondheidskosten die rechtstreeks voortvloeien uit de klimaatverandering, worden voor het jaar 2030 geraamd op twee tot vier miljard.