Geheel onverwacht sleepte Anne Boyer voor het boek ‘Het ontsterven’ de prestigieuze Pulitzer Prize for General Nonfiction in 2020 in de wacht. In ‘Het ontsterven: Pijn, kwetsbaarheid, sterfelijkheid, geneeskunde, kunst, tijd, dromen, data, uitputting, kanker en zorg’, zoals de titel in zijn totaliteit luidt, legt de dichteres, schrijfster en docente op ontregelende wijze getuigenis af van het traject dat ze begin haar veertiger jaren aflegde nadat bij haar borstkanker werd vastgesteld.

Deze longitudinale klinische trial toont dat een jaarlijkse screeningsmammografie vanaf 40-41 jaar de borstkankermortaliteit doet dalen tot de leeftijd van 50 jaar. Niet alle factoren zijn bij de eindevaluatie in rekening gebracht, zodat het niet aangewezen is om op basis van deze studie het screeningsinterval van het bevolkingsonderzoek te wijzigen.

Meer dan 90% van de borstkankerpatiënten krijgt de diagnose in een vroeg stadium, maar toch sterft uiteindelijk 25% ten gevolge van metastasen op afstand. Vele patiënten zoeken dan ook actief naar allerlei soorten manieren om dit risico te verkleinen. Goede informatie is daarbij cruciaal.

In de titel van dit kort onderzoeksartikel valt onmiddellijk het toverwoord in het kader van het bevolkingsonderzoek naar borstkanker: overdiagnose. Over overdiagnose is de laatste jaren ontzettend veel onderzocht en gepubliceerd. Overdiagnose, de diagnose van kankers die nooit klinisch manifest zouden zijn geworden in afwezigheid van screening, wordt als het grootste nadeel gezien van bevolkingsonderzoek naar borstkanker. Wetenschappers hebben al veel gediscussieerd over hoe overdiagnose het beste kan worden geschat en in de wetenschappelijke literatuur zijn er al heel wat verschillende...

Borstkanker is de meest frequente tumor bij vrouwen in België (35% van alle tumoren); in 2013 werden 6191 Vlaamse vrouwen gediagnosticeerd met borstkanker. Borstkanker is nog steeds de meest belangrijke doods­ oorzaak door kanker (20% van alle doden door kanker).

Geïnformeerde keuze is sinds een tijdje een goed ingeburgerde term in het (Vlaamse) kankerscreeningsland. Vroegtijdige opsporing met mammografie kan de sterfte aan borstkanker doen dalen, maar veel (de meeste?) vrouwen weten niet dat via de screening ook borstkanker wordt ontdekt die zonder gevolg zou zijn gebleven.

Onlangs was er in Minerva een uitgebreide bespreking van vier originele studies en één meta-analyse over de doeltreffendheid van borstkankerscreening door middel van mammografie. Het besluit was eerder gereserveerd.

Niet alleen in de Vlaamse pers, maar ookin de Annals of Internal Medicine wordtde discussie gevoerd of borstkankerscreeningwel een goede balans heeft vanvoor- en nadelen.