Veertig jaar geleden ontstond een nieuw acroniem om een ziekte te benoemen die het immuunsysteem met de grond gelijk maakte en onveranderlijk tot de dood leidde: AIDS. Sindsdien zijn er bijna 40 miljoen mensen overleden aan aids, maar leven er momenteel ongeveer evenveel mét het virus. Hoe staat het met aids en hiv anno 2022?

Het klinkt wat raar, maar ‘stoppen’ is het stopwoordje van dit nummer van Huisarts Nu. Het begint met de aanpak van seksueel geweld. Uiteraard moet deze agressie op vrouwen, en soms ook op mannen, stoppen. Dat is vooral een maatschappelijke opdracht, met een heel diverse aanpak via opvoeding, attitudevorming en gedragsverandering.

De juiste etiologie van infecties van urethra, cervix en rectum zijn niet altijd makkelijk op te sporen. De afnames voor microbiologisch onderzoek zijn geen pretje voor de patiënt én de arts. Het transport is delicaat om geen biologisch materiaal te verliezen. En ten slotte is de verwerking in het labo geen eenvoudige zaak. Alhoewel, gooi alles maar in een PCR en dan komt het wel goed... Dat klinkt eenvoudig, makkelijk, maar is niet altijd de beste optie.

In maart 2019 bracht het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg of KCE een nieuwe richtlijn uit over de diagnose en aanpak van gonorroe en syfilis. Analoog hieraan verscheen in december 2019 een richtlijn over de diagnose en aanpak van chlamydia, uitgewerkt door de Werkgroep Ontwikkeling Richtlijnen Eerste Lijn (WOREL, EBpracticenet). Beide richtlijnen zijn een antwoord op de stijgende incidentie van seksueel overdraagbare aandoeningen of soa’s wereldwijd alsook in België.

Sommige ziekten krijgen voortdurend nieuwe namen. Denk aan de benamingen venerische ziekten en geslachtsziekten die via een tussenstadium van genito-urinaire aandoeningen overgingen in seksueel overdraagbare aandoeningen of soa’s. Het blijven beklijvende infectieziekten die nooit zullen verdwijnen. Want als we daarin lukken, vervalt ook de seksuele overdracht van ‘het leven’, dat zonder onbeschermde seks ten dode is opgeschreven.

De laatste jaren zijn nieuwe soa’s op de voorgrond getreden en zijn klassieke aandoeningen die nauwelijks nog voorkwamen, opnieuw in frequentie toegenomen. Voor elk van die aandoeningen wordt beschreven hoe de diagnose gesteld kan worden en welke therapieschema’s aanbevolen zijn.

De laatste jaren is er opnieuw een stijging van het seksueel risicogedrag. Dit resulteert in een toename van symptomatische en asymptomatische soa zoals chlamydia. Gerichte opsporing is belangrijk. De huisarts kan een centrale rol spelen in de zorg voor patiënten met een soa, maar een soa-consult wordt als moeilijk ervaren en vaak onvolledig uitgevoerd.

Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA) zijn de laatste decennia in aantal toegenomen. Daarom is een adequate registratie van belang om inzicht te krijgen in de preventienoden. Omdat huisartsen tot 90 % van de risicopopulatie zien, lijken zij hiervoor het best geplaatst. Maar hoe zien zij dat? Welke drempels ervaren ze? En wat is volgens hen de meest aangewezen registratiestrategie? Uit dit onderzoek blijkt onder andere dat huisartsen de voorkeur geven aan een beknopt SOA-registratieformulier dat ze samen met de patiënt tijdens de consultatie invullen.