Luchtweginfecties behoren tot de meest voorkomende redenen om een huisarts te consulteren. Hoewel het meestal om virale infecties gaat, blijft het antibioticagebruik hoog, wat bijdraagt aan antibioticaresistentie. Daarom zijn effectieve, laagdrempelige en niet-medicamenteuze interventies die de ziektelast kunnen verminderen en het zorggebruik kunnen beperken, meer dan welkom.

Het optreden van een infectieuze endocarditis is een belangrijk aandachtspunt bij patiënten met een kunstklepinplanting of andere majeure pathologie aan het hart: een jaar na het doormaken van een infectieuze endocarditis is 30 tot 40% van de (behandelde) patiënten overleden. Voorkomen is hier synoniem voor levensreddend.

Gerichte adviezen op het einde van het consult stellen huisartsen in staat om met een veilig gevoel een antibioticumvoorschrift achterwege te laten, ook op de huisartsenwachtpost.

Optimaal en veilig behandelen van infecties is een taak voor arts én apotheker. Na het consult bij de huisarts zien apothekers toe op de correcte inname en waken ze over mogelijke interacties.

Door nieuwe inzichten in het ontstaan en de evolutie van mastitis zijn de adviezen voor jonge moeders aangepast. Overstimulatie door veel borstvoeding of veelvuldig kolven moet worden vermeden.

Verschillende onderzoekers en clinici vragen zich af of het zinvol is om asymptomatische mannen die seks hebben met mannen (MSM) te screenen op Neisseria gonorrhoeae of Chlamydia trachomatis. Zij stellen dat screening slechts een beperkt effect lijkt te hebben op de prevalentie en incidentie van deze infecties, terwijl het wel leidt tot een hoog antibioticagebruik, met als mogelijk gevolg een verhoogd risico op antimicrobiële resistentie.

Op 18 november 2020, de Europese Antibioticadag, publiceerde het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) een evidence-based richtlijn voor het verantwoord voorschrijven van antibiotica in de tandartspraktijk. Samen met de experten uit de universitaire wereld en de privétandartspraktijken werd een lijst opgesteld van indicaties waarbij vaak antibiotica worden voorgeschreven in de tandartspraktijk.

In 2019 overleden er 1,27 miljoen mensen aan de rechtstreekse gevolgen van antimicrobiële resistentie, dit is meer dan hiv en malaria. Momenteel gebeuren deze overlijdens voornamelijk in middel- tot lage-inkomenslanden.

Virale sneltesten behoren tot de mogelijkheid om onnodige behandelingen met antibiotica te verminderen. Deze Europese studie bij kinderen met koorts en respiratoire klachten op spoeddiensten kon aantonen dat er minder vaak een antibioticum werd voorgeschreven wanneer zij een positieve virale sneltest hadden.

Overconsumptie van antibiotica is een van de voornaamste redenen voor de toename van antibioticaresistentie wereldwijd. Ook in de eerste lijn en vooral voor luchtwegklachten krijgen patiënten vaak antibiotica voorgeschreven terwijl dit niet nodig is. Vaak komt dit door factoren zoals druk van de patiënt, een overvolle agenda, diagnostische onzekerheid, enzovoort.

Dat antibioticaresistentie een groeiend wereldwijd probleem is dat elk jaar miljoenen sterfgevallen veroorzaakt, is bekend. Dit probleem betreft meer dan alleen mensen en heeft ook te maken met dieren en het milieu. Zo is van fijnstofdeeltjes (‘particulate matter’) kleiner dan 2,5 micrometer (PM2,5) aangetoond dat ze ook verschillende antibioticaresistente bacteriën en genen kunnen bevatten.

Dit artikel toont aan dat antibioticaresistentie in 2019 één van de belangrijkste doodsoorzaken was wereldwijd waarbij lage luchtweginfecties zorgden voor het grootste aandeel resistentiegeassocieerde sterftes. Deze cijfers stijgen sneller dan initieel verwacht werd. 80% van de antibiotica worden voorgeschreven in de eerste lijn. Huisartsen kunnen dus zeker bijdragen aan het veilig verminderen van het gebruik van antibiotica.2 Hiervoor zijn hulpmiddelen beschikbaar.

Omdat de gezondheid van mens, dier en milieu met elkaar verweven zijn, is een One Health aanpak noodzakelijk in de strijd tegen antibioticaresistentie. Dat is één van de belangrijkste conclusies uit het KCE-rapport over een effectiever antibioticabeleid, dat eerder dit jaar verscheen.

Uit eerder onderzoek blijkt dat het werken op de wachtpost invloed heeft op het antibioticavoorschrijfgedrag van de huisarts. De specifieke context van de wachtpost verschilt van de eigen praktijk door eerste en eenmalige contacten met de patiënt, tijdsdruk, het gevoel een andere professionele rol/identiteit te hebben, het ontbreken van follow-up, enzovoort. De meeste huisartsen hebben het gevoel dat hun drempel om voor te schrijven daardoor daalt.

De meest voorkomende reden om de huisartsenwachtpost te contacteren is een infectie. De meeste patiënten met een infectie die zich hier aanbieden, zullen spontaan genezen. Op de wachtpost voelen artsen zich echter in een andere professionele rol dan in hun eigen praktijk.

De juiste etiologie van infecties van urethra, cervix en rectum zijn niet altijd makkelijk op te sporen. De afnames voor microbiologisch onderzoek zijn geen pretje voor de patiënt én de arts. Het transport is delicaat om geen biologisch materiaal te verliezen. En ten slotte is de verwerking in het labo geen eenvoudige zaak. Alhoewel, gooi alles maar in een PCR en dan komt het wel goed... Dat klinkt eenvoudig, makkelijk, maar is niet altijd de beste optie.

De nieuwe maat ‘number needed to treat for net effect’ of NNTnet vat zowel de voor- als nadelen van een behandeling samen. Twee voorbeelden in verband met goed gebruik van antibiotica illustreren de toepassing van de NNTnet in de praktijk.