Onderzoekers uit Singapore ondernamen een systematische zoektocht in de literatuur naar cohortstudies die de seroconversie bestudeerden van patiënten met een immuunstoornis, vergeleken met gezonde volwassenen. Ze vonden en screenden 3283 publicaties. Uiteindelijk hielden ze 42 studies over. Zo konden ze 30 cohorten van patiënten met een immuunstoornis incalculeren in hun meta-analyse. Er was geen enkele Randomized Clinical Trials (RCT) beschikbaar. Het gaat dus om een meta-analyse van observationele studies.¹

Weinig antistoffen tegen COVID-19 bij orgaantransplantatie

De overgrote meerderheid van de patiënten was gevaccineerd met twee dosissen van een mRNA-vaccin. Dat was het geval in 35 van de 42 studies. Twee studies gebruikten CoronoVac (geïnactiveerd virus), terwijl vijf studies een combinatie van verschillende vaccins gebruikten.
De tabel laat zien dat het immuunsysteem van patiënten met een orgaantransplantatie, onder immunosuppressiva, moeite heeft met het aanmaken van antistoffen tegen COVID-19. Er is wel een sterk vermoeden (early evidence) dat een boosterprik het percentage patiënten met een klinisch significante seroconversie kan verhogen. Maar het is onwaarschijnlijk dat een bestaande titer van antistoffen verder zal oplopen na het toedienen van extra boosterprikken.¹

Prikken van vaccinatiemomenten

Er zijn sterke aanwijzingen dat het soort antikankertherapie of de gebruikte immunomodulator invloed heeft op het al dan niet aanmaken van antistoffen. Dat vraagt om verdere observationele studies bij specifieke subgroepen van patiënten. 

Vanuit de dagelijkse praktijk komt het signaal om de vaccinatie van patiënten onder immuuntherapie nauwkeurig in te plannen op een moment dat het immuunsysteem maximaal klaarstaat om een immuunreactie aan te kunnen. Bijvoorbeeld, een patiënt die een zeswekelijkse cyclus volgt met Entyvio® (vedolizumab) kan het best gevaccineerd worden in week vier, twee weken voor de volgende dosis. Een vaccinatie in de week na de toediening van Entyvio® zal geen of onvoldoende immuunreactie uitlokken.

Goed nieuws is er voor patiënten met hiv. Als onder antivirale therapie het immuunsysteem hersteld is, reageren zij bijna even goed op een COVID-19-vaccin als gezonde personen.

Immuniteit blijft complex

Al bij al is seroconversie een proxy voor de reactie van het immuunsysteem. Het is een teken dat de B-cel immuniteit reageert, maar het zegt niets over de reactie van de T-cellen. Het kan zijn dat de geobserveerde B-cel-reactie op het vaccin ook een weerspiegeling is van de bescherming via de T-cel-immuniteit. Maar zeker is dat niet. 
Het kan evengoed andersom: geen detecteerbare B-cel activiteit na vaccinatie, maar wel bescherming via het immuungeheugen van de T-cellen. Verder onderzoek moet hierin duidelijkheid brengen.